SON HABERLER

Teknolojinin çocuklar üzerindeki etkisi

Son yıllarda anne-babaların birçoğu çocuklarının eğitim hayatındaki performans düşüklüğünden, sosyal uyum problemlerinden ve psikolojilerindeki değişimlerden yakınmaktadırlar. Yapılan araştırmalara bakıldığında ise bu çocukların bir çoğunda konsantrasyon problemi ve iletişim sorunları olduğu ortaya çıkmaktadır. Çocukların en büyük ortak özelliği ise zamanlarının çoğunu televizyon karşısında ve internette geçirdiğidir.

Hazırlayan: zagor

 

Teknoloji ile ilgilenen çocuklar bunun yararını gördüğü gibi bilindiği üzere zararını da görmektedirler. Çocuk ve ergenlerin internet, bilgisayar ve televizyon karşısında uzun zaman geçirmeleri sosyal, duygusal ve fiziksel açıdan çeşitli problemleri ortaya çıkartmaktadır. Özellikle iletişim ve sosyalleşme gibi kavramları direkt olarak etkilemektedir.

Televizyonun Çocuklar Üzerindeki Etkileri

Televizyon tartışmasız bir bakıma eğitim aracı aynı zamanda. Çocuklara sosyal bazı davranışları, paylaşmayı, uzlaşmayı öğreten pek çok eğitici programı sunmaktadır. Uzmanlara göre önemli olan da çocuklara televizyon seyrettirmemek değil, onlara doğru ve uygun programları zamanında seyretmeleri için yönlendirmektir.

Unutulmamalıdır ki televizyon bir iletişim aracı değildir, ileti aracıdır ve çocuk gördüklerine, işittiklerine inanır ancak televizyona aklına gelen soruyu soramaz. Ebeveyn kontrolünde televizyon izlemesi her zaman önerilir. Uzmanlar televizyonun tuzağına düşmemek için uyulması gereken kuralları ise şöyle sıralıyor:

  1. Akşamları eve gelir gelmez televizyonu açmayın: “Çamaşır, bulaşık, yemek gibi yapılması gereken birçok tatsız işin altında boğuluyor olsanız bile, çocuğunuzu siz bunlarla meşgulken televizyondan başka bir uğraşla ilgilenmesi için yönlendirin. Televizyonun önünde sakin oturmaktansa, bırakın daha fazla kirleten ya da dağıtan diğer aktivitelerle ilgilensin.”
  1. Eve birçok televizyon yerleştirmeyin: “Yatak odasına televizyon koymak, kendi kendinize kurduğunuz bir tuzak olacaktır. Yatakta televizyon seyretmek çok konforludur, fakat en ufak bir yorgunlukta bir elde kumanda diğer elde abur cubur yiyeceklerle son derece sağlıksız bir yaşam şekli edinmenize neden olur. Yemek esnasında televizyonun açık olması ise ailedeki tüm iletişimi kesmenin en emin yoludur!”
  1. Çocuğunuzun televizyonu tek başına açmasına, ne var ne yok bakmasına ve kanal değiştirmesine izin vermeyin: “Çocuğunuzun televizyon seyredip seyretmemesine, programın ya da çizgi filmin ona uygun olup olmadığına siz karar verin. Küçük yaşlarda konsantrasyonu bozma kaynağı olan zaping yapmaktan kaçının.”
  1. Çocuğunuzu uzun bir süre televizyon karşısında yalnız bırakmayın: “Tam tersine, bilinçli ve eleştiren bir televizyon izleyicisine yavaş yavaş dönüşmesini ona öğretmek için yanında kalmaya çalışın. 6-7 yaşına doğru onun çizgi filmlerden başka şeyler izlemesine izin verdiğinizde bazı temel bilgileri açıklayın. Örneğin, ona filmle gerçeği ayırt etmesini öğretin; ‘Birbirleriyle kavga edenler aslında rol yapıyor’, ‘Bütün bunlar aslında sana akşamları okuduğum masallar gibi gerçek olmayan şeyler, örneğin gördüğün bu kan aslında ketçap’ gibi.”

İnternetin Çocuklar Üzerindeki Etkileri

Çağımızın en güçlü kitle iletişim kaynaklarından biri olan bilgisayarlar ve yaşamımıza birden bire giren İnternet, bugün bilgilenme, işlem yürütme, haberleşme, eğitim ve eğlence fonksiyonlarıyla hayatımızın ayrılmaz bir parçası haline gelmiştir. Birçok araştırma, şiddet mesajları ile dolu filmlerin çocuklarda korku davranışında artışa neden olduğunu göstermiştir. Ayrıca saldırganlık ve şiddete karşı duyarsızlaşma gibi olumsuz etkileri de bilinmektedir. Yine yapılan araştırmalar teknoloji bağımlılığının obeziteyi tetiklediğini, hastalıklara zemin hazırladığını ortaya koymuştur.

İnternetin öğrencilerin eğitiminde yararlı olduğu gibi çeşitli kolaylıkları da sağladığı gerçektir. Yararı ve çekiciliği bu kadar açık olan İnternet aynı zamanda çocuk yönünden bir takım olumsuzlukları hatta tehlikeleri de beraberinde getirmektedir.

1- Fiziksel Etkiler: Fiziksel etkiler dediğimizde, doğrudan sağlığı tehdit eden problemleri anlıyoruz. Yetişkinler için bile potansiyel olan bu etkiler, gelişmekte olan çocuklar için çok daha büyük risk içerebilir. Üstelik çocuklar, direkt olarak bir değerlendirmeyi yapamayacakları için anne-babaların iyi gözlemler yapması çok önem kazanmaktadır.

Gelişmekte olan çocuklar için 4 potansiyel fiziksel risk vardır:

  1. a) Görme sorunları b) Duruş ve iskelet sorunları c) Radyasyon riski d) Daha az hareketten kaynaklanan fiziksel problemler

2- Psikolojik Etkiler: İnternetin çekiciliğine kapılıp, zamanın çoğunu bilgisayar önünde geçiren çocuklarda bir süre sonra “internet bağımlılığı” oluşmaktadır. İnternet bağımlılığı da TV bağımlılığı, kumar bağımlılığı, aşırı yemek yeme gibi davranışsal bir bağımlılıktır. Buna bir tür “TEKNOLOJİK BAĞIMLILIK” da diyebiliriz. Teknolojik bağımlılıklar, pasif ( TV bağımlılığı) ya da aktif (Bilgisayar bağımlılığı) olarak ikiye ayrılmaktadır.

Tehlike Sinyalleri: 1- Bilgisayarda giderek daha çok zaman harcama, 2- İçe kapanma, göz temasının kesilmesi, 3- Daha çok ve sık bağlantıya geçme isteği, 4- Toplumsal yaşamdan yaşıtlardan çekilme, yetişkinlerle sorunların olması, 5- Yinelemeli beden hareketleri (ileri geri sallanma, parmakları gereksiz yere oynatma, dönme) ya da kendi kendine konuşma 6- Yoksunluk belirtileri (bağlantı engellendiğinde titreme, aşırı sinirlilik ve hayal kurma) 7- Yaşıt ilişkilerden kopma ve bedensel ağırlıkta artış ve hareketsizlik.

3- Sosyal Etkiler: Sanal dünyadaki ilişkilerle, gerçek ilişkiler arasındaki fark, çocuklar tarafından tam olarak ayrımlaştırılamamaktadır. Fiziksel kimliklerini ortaya koymaksızın, sohbet odalarında dolaşmanın tehlikesi, ileri yıllarda gerçek sosyal hayattan çekilme davranışları ile kendini gösterebilecektir. Gerçekte çok içe dönük biri internetle kendine güven duygusunu destekleyecek arkadaşlar edinebilir. Uzun süre internette chat yapan çocukların gerçek hayatta arkadaş edinme sıkıntısı çektiği yapılan araştırmalarla saptanmıştır. Bir araştırmada WEB gezintilerinde, çocukların kendilerini nasıl hissettikleri sorulduğunda cevap en çok “yalnız” olmuştur. Bu “yalnız” çocuklar giderek toplumda iletişim kurmakta zorlanmakta, topluma karşı olumsuz duygu ve düşünceler beslemeye başlamaktadır. Ayrıca yine bir araştırmada aşırı internet kullanan çocukların daha az kitap okudukları saptanmıştır.

İnternet konusunda yapılan araştırmalardan çarpıcı örnekler şu şekilde sıralanabilir:

Anne babalar %62 oranında çocuklarının hangi sitelerde dolaştıklarını bilmemektedirler.

– Çocuklara en çok hangi sitelere girdikleri sorulduğunda %44’ü oranında seks içerikli sitelere, %14’ü bomba imalatı sitelerine, %12’si nereden silah alabilecekleri bilgisini içeren sitelere girdiklerini belirtmişlerdir.

– %43’ü ailesinin internet konusunda bir kural koymadığını, %31’i ailesinin kuralları takip ettiğini, %26’sı ise kurallara rağmen istediklerini yaptıklarını belirtmişlerdir.

Peki bilgisayar ve internet kişiler arası iletişim alanında aksaklıklara neden olması haricinde daha farklı ne gibi problemlere neden oluyor?

Konsantrasyon problemleri bilgisayar ve internet bağımlılığının en sık neden olduğu problemlerin başında gelmektedir. Beynin gelişimi arkadan öne ve içten dışa doğrudur. Yani görme, mekânsal algı, işitme, hareket, dikkat ve akıl yürütme becerileri sırasıyla gelişir. İçten dışa gelişim ise içgüdülerin gelişimi, 5 duyunun alınması, kendini ve isteklerini algılama, beyne gelen uyaranların işlenmesi şeklinde olur.

Bilgisayar veya televizyon başında olan bir çocuğu düşünelim. Hareket, koku, tat, dokunma yok, sadece görme ve işitme ile süreçler devrede. Bireysel bir etkinlik olduğu için konu ile ilgili tartışma, akıl yürütme gibi becerileri kullanma şansına sahip değil. Dolayısı ile zamanın çoğunu teknolojik araçlar ile geçiren çocuklar 5 duyusunu kullanma şansına sahip olmadıkları gibi dikkat, akıl yürütme, planlama vb. işlevlerden sorumlu frontal bölgelerinin gelişimini de bazen yavaşlatıyor ve olumsuz etkiliyorlar.

Çocukların bilgisayar veya televizyona ilgilerinin nedenleri ne olabilir?

– Arkadaş grubunda bu konuların sıkça konuşulması ve çeşitli oyunlarda kazanılan başarılarla değerlendirilmeleri,

– Bilgisayar yerine zamanlarını geçirecekleri daha iyi ve yararlı aktivitelerin sunulmamış olması,

– Kendisini sosyal anlamda ifade etmekte zorluk yaşaması,

– Aile içinde problemlerin olması,

– Aile ile birlikte zaman geçirememe,

Peki bu sorunun çözülmesinde neler yapılabilir?

– Çocuğa bilgisayar ve internette bu kadar zaman geçirmesinin olumsuz etkilerini anlatmak

– Çocuğun kişiliğine yönelik eleştiriler yerine değişmesini istediğiniz davranışlarını söylemek

– Yapıcı bir şekilde çocuğa sınır koymak

– Bilgisayar başında günde ne kadar zaman geçireceğini birlikte kararlaştırmak

– Zamanını planlamasına yardımcı olmak

– Başarılı olduğu diğer alanları fark etmek ve takdir etmek

– Ona keyif alabileceği başka aktiviteler sunmak

– Doğa sevgisini öğretmek.

Bu yazı ilk defa Homojen Dergi‘nin 4. sayısında yayınlanmıştır.